ذاتی باب عللذاتی باب علل، از اصطلاحات علم منطق بوده و به اسباب حقیقی می‌گویند و مقابل اسباب اتفاقی می‌باشد. ۱ - توضیح اجمالیذاتی در این اصطلاح، صفت برای اموری است که سبب برای اشیای دیگر واقع می‌شوند.ذاتی باب سبب، مقابل اتفاقی است و شامل اموری می‌شود که امور دیگری بذاته بر آن‌ها مترتّب می‌شود؛ مثل اشتعال آتش برای سوختن چوب و یا به دنبال آمدن رعد بعد از برق (آذرخش)؛ و سبب اتفاقی مثل وقوع آذرخش در پی گشودن درب اتاق. [۱]
ابن سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (المنطق)، ج۳، جزء ۱، ص۱۲۷.
برخی ذاتی باب سبب را مقابل عَرَضی دانسته و آن را شامل اسبابی دانسته‌اند که ترتّب مسبّب بر آن دائمی یا اکثری باشد. ترتّب دائمی مثل ذبح نسبت به موت، و ترتّب اکثری مثل خوردن گیاه سُقمونیا نسبت به اسهال.به اسبابی که ترتّب مسبّب بر آن اقلّی باشد عَرَضی گفته می‌شود؛ مثل آذرخش (برق) نسبت به باران. [۲]
تهانوی، محمد‌علی بن علی، کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، ج۱، ص۵۲۴.
۲ - پانویس
۳ - منبعپایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «ذاتی باب علل»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۰/۲۸. رده‌های این صفحه : اصطلاحات منطقی
|